ေသြးတိုး(သို႔)အသံတိတ္လူသတ္သမား

ေသြးတိုး(သို႔)အသံတိတ္လူသတ္သမား

ေသြးတိုးေရာဂါဟာ ေရာဂါလကၡဏာ ထူးျခားသိသာမႈသိပ္မရိွတဲ႔အတြက္ တိတ္တဆိတ္ သတ္ျဖတ္ေနတဲ႔ အသံတိတ္လူသတ္သမား (silent killer) တစ္ေယာက္လိုပါပဲ။ ေသြးတိုးေရာဂါဟာ heart attack၊ kidney failure (ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ႏို္င္ေတာ႔တာမ်ိဳး)ကို ျဖစ္ေစႏိုင္သလို မ်က္စိကြယ္ျခင္းနဲ႔ အသည္းေရာဂါနဲ႔ တျခား အသက္အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစတဲ႔ေရာဂါေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို သယ္ေဆာင္လာတဲ႔ လာျခင္းမေကာင္းေသာ ေရာဂါတစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေသြးတိုးေရာဂါရဲ႕ အေျခခံ ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ႔

၁။ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္း
၂။ ေခါင္းကုိက္ျခင္း
၃။ မအီမသာ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း
ေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ႔ လကၡဏာရပ္ေတြမွာေတာ႔
၁။ေအာ႔အန္ျခင္း
၂။အသက္ရွဴခက္ျခင္း
၃။အလြန္အမင္း အိပ္ငိုက္ျခင္း
၄။ဂနာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း
၅။ဆီးထဲမွာ ေသြးပါျခင္း
၆။ရင္ဘတ္ေအာင္႔ျခင္း
၇။အျမင္အာရံုခ်ိဳ႕တဲ႔ျခင္း
အစရိွတာေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေသြးတိုးေရာဂါကို ေဆး၀ါးမပါဘဲ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း ၁၀နည္း

ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္ ေဆး၀ါးနဲ႔ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သလို ေဆး၀ါးမပါဘဲ ေသြးတိုးထိန္းႏိုင္တဲ႔နည္းလမ္းေလးေတြလည္းရိွပါတယ္။ မိမိတို႕ရဲ႕ေနထိူင္စားေသာက္မႈပံုစံ(lifestyle) ကို ျပင္ဆင္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ေဆးအမ်ားၾကီးေသာက္ရတဲ႔သူေတြဟာ ေဆးကို ေလွ်ာ႔ေသာက္လာႏိုင္မယ္။ ေဆးနည္းနည္းေသာက္ေနရသူေတြဟာ ေဆးေသာက္စရာမလိုေတာ႔ဘဲျဖစ္လာမယ္။ အထူးသျဖင္႔ ေဆး၀ါးေတြေၾကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို ေလွ်ာ႔ခ်လာႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။
ေဆး၀ါးကုသမႈဟာ ေသြးတိုးထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕အတြက္ အေရးအပါဆံုး အခ်က္လို႕မယူဆထားသင္႔ပါဘူး။ မိမိရဲ႕ေနထိုင္စားေသာက္မႈ(lifestyle) ဟာလည္း ေသြးတိုးေရာဂါ ကုသေရးအတြက္ အင္မတန္အေရးပါပါတယ္။ တကယ္လို႕ သင္ဟာ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ႔ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကုို တည္ေဆာက္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ေသြးတိုးေရာဂါ အတြက္ ေဆးကုသမႈလိုအပ္ခ်က္ကို နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္၊ အႏုစားအဆင္႔ေတြမွာဆိုရင္ ေဆးကုသမႈလံုး၀မလုိအပ္ေတာ႔ေအာင္ ေလွ်ာ႔ခ်ႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ ကာကြယ္ေရးအတြက္ ရိွသင္႔ရိွထိုက္တဲ႔ lifestyle ၁၀ခုက ဒီလိုပါ။
၁။ ေပါင္ပိုေတြကိုေလွ်ာ႔ခ်ျပီး ၀မ္းဗိုက္အဆီစုပံုမႈေတြကို သတိျပဳပါ

လူက အေလးခ်ိန္မ်ားလာတာနဲ႔အမွ် ေသြးဖိအားတိုးလာေလ႔ရိွပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင္႔ ၁၀ ေပါင္ေလာက္ေလ်ာ႔သြားရံုနဲ႔ ေသြးဖိအားကို သိသိသာသာ ေလ်ာ႔ေစပါတယ္။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ေတာ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နည္းသြားရင္ ေသြးဖိအားနည္းျပီး ေသြးဖိအား အတြက္ေဆးကုသမႈေတြကို ပိုျပီး ထိေရာက္သြားေစႏိုင္တယ္။
ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ေလွ်ာ႔ခ်ရံုနဲ႔လည္းမျပီးေသးပါဘူး။ ခါးပတ္လည္မွာရိွတဲ႔ အဆီစုပံုမႈ၊ ၀မ္းဗိုက္အဆီစံုပံုမႈေတြကိုလည္း ဂရုတစိုက္ေစာင္႔ၾကည္႕ရပါတယ္။ ခါးနားမွာ အေလးခ်ိန္သိပ္မ်ားေနရင္ ေသြးတိုးဖို႕ အႏၲရာယ္ အေနအထားပါပဲ။ အထူသျဖင္႔ ခါးက အမ်ိဳးသားေတြမွာ လက္မ ၄၀ ထက္ပိုလာျပီဆိုရင္ သတိထားျပီးေလွ်ာ႔ခ်ဖို႕လိုေနပါျပီ။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဆုိ ၃၅ လက္မထက္မပိုသင္႔ပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ အာရွက အမ်ိဳးသားေတြအတြက္ေတာ႔ ခါး ၃၆ ဆိုတာ အႏၲရာယ္ အမွတ္အသားပါပဲ။ အာရွသူေတြအတြက္ေတာ႔ ခါး ၃၂ ဟာ စိုးရိမ္ေရမွတ္ပါပဲ။
ဆရာ၀န္နဲ႔တုိင္ပင္ျပီး ဘယ္ႏွစ္လအတြင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ အေလးခ်ိန္ေလ်ာ႔ခ်မယ္ဆိုတာကို သတ္မွတ္သင္႔ပါတယ္။ သင္႔ဆရာ၀န္ဟာ သင္႔အတြက္ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ႔အစာဘယ္လိုစားျပီး ဘယ္လို ေလ႔က်င္႔ခန္းမ်ိဳးက သင္႔ေတာ္သလဲဆိုတာကို အၾကံေပးႏိုင္ပါတယ္။
အထူးသျဖင္႔ ညဥ္႕နက္မွ သေရစာစားတာမ်ိဳးနဲ႔ တခါတည္း အမ်ားၾကီးစားတာမ်ိဳးကိုေတာ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႕အၾကံျပဳပါတယ္။

၂။ ေလ႔က်င္႔ခန္းပံုမွန္လုပ္ပါ

ေလ႔က်င္႔ခန္းကို ပံုမွန္လုပ္ရပါမယ္။ အနည္းဆံုး တပါတ္မွာ သံုးေလးၾကိမ္၊ တစ္ၾကိမ္မွာ မိနစ္ ၃၀ ကေန ၁ နာရီေလာက္အထိ ေလ႔က်င္႔ခန္းလုပ္သင္႔ပါတယ္။ ဒီလိုပံုမွန္ေလ႔က်င္႔ခန္းလုပ္တာဟာ သင္႔ ေသြးဖိအားကို ၄ မီလီမီတာ မာက်ဴရီ ကေန ၉ မီလီမီတာ မာက်ဴရီ ၾကားက်ဆင္းေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာ သိ္ပ္ၾကာၾကာမေစာင္႔ရတဲ႔ အက်ိဳးေက်းဇူးပါပဲ။ တကယ္လို႔သင္ဟာ ပံုမွန္ အခ်ိန္ေပးျပီး ေလ႔က်င္႔ခန္းလုပ္မယ္ဆိုရင္ ရက္သတၱပါတ္ အနည္းငယ္အတြင္းမွာပဲသိသိသာသာ အက်ိဳးရႏိုင္ပါတယ္။
ေသြးတိုးျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရိွသူေတြဟာ ေလ႔က်င္႔ခန္းပံုမွန္ လုပ္ျခင္းအားျဖင္႔ ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ျခင္းကေန ကာကြယ္ႏိုင္ျပီး၊ ေသြးတိုးေရာဂါရိွသူေတြကလည္း ေလ႔က်င္႔ခန္းပံုမွန္လုပ္မယ္ရင္ ေသြးတိုးကို စိတ္ခ်ရတဲ႔ အေျခအေနတစ္ခုမွာထိန္းထားႏိုင္ပါတယ္။
ပံုမွန္လမ္းေလွ်ာက္တဲ႔ေလ႔က်င္႔ခန္းေတြကိုပဲ ဆယ္မိနစ္ ဆက္တိုက္ေလွ်ာက္ ခဏနား၊ ဆယ္မိနစ္ဆက္ေလွ်ာက္နဲ႔ သက္သက္သာသာလုပ္သြားတာေတာင္မွ ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္ ထိေရာက္တဲ႔ေလ႔က်င္႔ခန္းတစ္ခုျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
အထူးသျဖင္႔ စေန၊ တနဂၤေႏြလို နားရက္မွာလည္း မပ်က္မကြက္ေလ႔က်င္႔ခန္းလုပ္ေပးပါ။ ေလ႔က်င္႔ခန္းကို ပံုမွန္ေလးလုပ္သြားတာက ပိုျပီးထိေရာက္ပါတယ္။ မိမိနဲ႔ကိုက္ညီတဲ႔ေလ႔က်င္႔ခန္းကိုပဲ ႏိုင္သေလာက္စလုပ္သြားဖို႕လိုပါတယ္။
၃။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တာေတြစားပါ

အခု တကမာၻလံုးမွာ အစိမ္းေရာင္ ေတြ မ်ားမ်ားစားလာၾကပါျပီ။ အသားကိုေလ်ာ႔စားျပီး ဟင္းသီးဟင္းရြက္ကိုမ်ားမ်ားစားတာမ်ိဳးပါ။ အသီးအအႏွံေပါတဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာေတာ႔ အသီးအႏွံကို မ်ားမ်ားစားေပးဖို႕လြယ္ကူပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္ ထိေရာက္တဲ႔နည္းတစ္ခုပါပဲ။ အသီးအႏွံေတြကိုလည္း ျပဳျပင္ထားတဲ႔ အသီး အၾကီးၾကီးေတြစားတာက တျခားမလုိလားအပ္တဲ႔ေရာဂါေတြျဖစ္လာႏိုင္တဲ႔အတြက္ သဘာ၀က်တဲ႔ အသီးအႏွံ နဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးသိပ္မသံုးထားတဲ႔ အရြက္ေတြကိုစားသံုးသင္႔ပါတယ္။

လမ္းညႊန္ထားတာကေတာ႔

• တေန႔တေန႔စားေသာက္တာေတြကို မွတ္စုေလးလုပ္ထားပါ။

• ပိုတက္စ္စီယမ္ေတြကို ပိုတုိးျပီးစားေပးပါ။ အေမရိကန္ေတြဟာ ဆိုဒီယမ္ပါတဲ႔ အစာေတြစားတာမ်ားၾကလို႕ ေသြးပိုတုုိးၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ အသီးအနံေတြ အရြက္ေတြလို ပိုတက္္စ္စီယမ္မ်ားတဲ႔ အစားအစာေတြပိုစားေပးၾကပါတယ္။

• အသိဉာဏ္ရိွတဲ႔စားသံုးသူျဖစ္ပါ။ ေစ်းသြားမ၀ယ္ခင္ ၀ယ္သင္႔တာေတြမ၀ယ္မိဖို႕ စာရင္းနဲ႔ပဲသြားပါ။ စားသမွ်ေတြဟာ က်န္းမာဖို႕အတြက္စားပါ။ စားေကာင္းျပီး က်န္းမာေရးအတြက္ အက်ိဳးမရိွတာ၊ က်န္းမာေရးကိုပါထိခိုက္ႏိုင္တာေတြကို မစားမိေအာင္သတိထားပါ။

စားေသာက္ပံူစနစ္ဟာ တစ္သက္လံုးစားေသာက္သြားဖို႕ စနစ္တက်ျပင္ဆင္ထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တာေတြကိုစားေသာက္ျဖစ္ေအာင္ သတိထားျပီးလုပ္သြားၾကရမွာပါ။ ဒါေပမယ္႔ ကိုယ္ၾကိဳက္တာေတြကို အားလံုးျဖတ္ပစ္လုိက္ဖို႕ေတာ႔မလိုပါဘူး။ က်န္းမာေရးကို မထိခို္က္ေစတဲ႔ အခ်ိဳးအဆနဲ႔နည္းနည္းစီ ျပင္သြားရပါမယ္။ အထူးသျဖင္႔ အခ်ိဳေတြ အဆီမ်ားတာေတြကို မစားမိေအာင္ သတိထားသင္႔ပါတယ္။ ဆီမသန္႕ႏိုင္တဲ႔အစာေတြကိုလည္း သတိထားျပီးေရွာင္ၾကဥ္ဖို႕လိုပါတယ္။

၄။ဆိုဒီယမ္ေလ်ာ႔စားပါ

စားတဲ႔အစားအေသာက္ေတြမွာ ဆိုဒီယမ္မပါတာ နည္းနည္းေလ်ာ႔စားလိုက္ရံုနဲ႔ ေသြးဖိအားကို ၂ မီလီမီတာမာက်ဴရီကေန ၈ မီလီမီတာမာက်ဴရီၾကား ေလ်ာ႔နည္းေစပါတယ္။ မ်ားမ်ားေလ်ာ႔စားရင္ပိုျပီးသိသိသာသာ ေသြးတိုးက်ပါတယ္။

• ဆိုဒီယမ္ စားေသာက္မႈကို တြက္ပါ။ အစားအေသာက္ ဒိုင္ယာရီေလးလုပ္ထားျပီး တေန႕မွာ ဆိုဒီယမ္ ဘယ္ေလာက္စားသလဲဆိုတာကို ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ပါ။ က်န္းမာတဲ႔ လူငယ္ေတြဟာ တစ္ေန႕မွာ ဆိုဒီယမ္ ၁၅၀၀ မီလီဂရမ္ ကေန ၂၄၀၀ မီလီဂရမ္ အထိ လိုအပ္ပါတယ္။ အသက္ ငါးဆယ္အရြယ္ ေသြးတိုးေ၀ဒနာရွင္အတြက္ကေတာ႔ ၁၅၀၀ ေအာက္မွာပဲ အျမဲရိွသင္႔ပါတယ္။ တကယ္လို႕ အဲဒီထက္ပိုလာမယ္ဆိုရင္ ေသြးတိုးနဲ႔ဆက္စပ္ေရာဂါေတြကို ပိုျပီး အေျခအေနဆိုးသြားေစႏုိင္ပါတယ္။

• အစားအစာေတြရဲ႕တံဆိပ္ေတြကိုဖတ္ပါ။ အစားအစာေတြ၀ယ္တဲ႔အခါ ဆိုဒီယမ္ ဘယ္ေလာက္ပါတယ္ဆိုတာကို မ၀ယ္ခင္မွာေသခ်ာေရြးခ်ယ္ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ဆိုဒီယမ္ ေလ်ာ႔ထားတာေတြကို ေရြးခ်ယ္၀ယ္ယူပါ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ႔ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္လိုမ်ိဳးမွာေတာင္ ဆိုဒီယမ္မ်ားေနလား သတိထားျပီးၾကည္႕ပါ။

• အသင္႔စားအစာေတြကို ေလ်ာ႔စားပါ။ အာလူးေၾကာ္၊ ေအးခဲထားတဲ႔ ညစာေတြ၊ အသားဗူးေတြ၊ အသင္႔စားေန႕လည္စာေတြ မွာ ဆိုဒီယမ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကိုေလ်ာ႔စားဖို႕လိုပါတယ္။

• ဆားထပ္မထည္႕နဲ႔။ လက္ဖက္ရည္ဇြန္းတစ္ဇြန္းဟာ ဆိုဒီယမ္ ၂၃၀၀ မီလီဂရမ္ပါပါတယ္။ ဆားအစားတျခား ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ေတြ၊ မဆလာေတြသံုးပါ။ တကယ္လို႕ ဆားမ်ားမ်ားစားတာကို အက်င္႔ပါေနရင္ တျဖည္းျဖည္းေလ်ာ႔ခ်ပါ။

• ပိုျပီးလတ္ဆတ္တဲ႔အစာေတြကိုစားပါ။ အသီးအႏွံေတြနဲ႔ အသင္႔စားမဟုတ္တဲ႔ ပဲေတြ ကိုစားေပးပါ။ အဲဒီအစားေတြမွာ ဆုိဒီယမ္နည္းနည္းပဲပါပါတယ္။

• ေရကိုစစ္ေဆးပါ။ အိမ္မွာ သံုးစြဲေနတဲ႔ ေရမွာ ဆိုဒီယမ္ ဘယ္ေလာက္ပါလဲသိထားဖို႕လိုပါတယ္။ ေရမွာပါတဲ႔ ဆိုဒီယမ္ကိုလည္းထည္႕သြင္းတြက္ခ်က္မွသာ တေန႕မွာ ဆိုဒီယမ္ ဘယ္ေလာက္ သံုးစြဲေနတယ္ဆိုတာကို ပိုျပီးတိတိက်က်သိႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။

၅။အရက္ေသာက္သံုးမႈကိုဆင္ျခင္ပါ။

အရက္ဟာ က်န္းမာေရးအတြက္ အေကာင္းေရာ အဆိုးပါျဖစ္ေစပါတယ္။ အရက္အနည္းငယ္ေသာက္သံုးျခင္းဟာ ႏွလံုးခုန္ရပ္ျခင္း (heart attack) ျဖစ္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္သလို ေသြးဖိအားကို ၂.၅ မီလီလီတာ မာက်ဴရီကေန ၄ မီလီမီတာ မာက်ဴရီအထိ ေလ်ာ႔ခ်ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အရက္မ်ားမ်ားေသာက္တာကေတာ႔ ေသြးတိုးေရာဂါကို ပိုျပီးဆိုးရြားေစႏုိင္ပါတယ္။ အရက္မေသာက္ပဲမေနႏိုင္ရင္ေတာ႔ ေလ်ာ႔ေသာက္ပါ။ အလြန္အကြ်ံမေသာက္မိေအာင္သတိထားပါ။

၆။ေဆးရြက္ၾကီးထြက္ကုန္ေတြကိုေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းရဲ႕တျခားဆိုးက်ိဳးေတြကို ထည္႕မတြက္ရင္ေတာင္ ေဆးရြက္မွာပါတဲ႔ နီကိုတင္းဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျပီးေနာက္တစ္နာရီအထိ ေသြးဖိအားကို ၁၀ မီလီမီတာ မာက်ဴရီ တက္ေစပါတယ္။ တစ္ေနကုန္ေသာက္ေနမယ္ဆိုရင္ ေသြးဖိအားဟာ တစ္ေနကုန္ျမင္႔ေနပါလိမ္႔မယ္။ ဒါေၾကာင္႔ေဆးလိပ္ေသာက္တာကိုေရွာင္ၾကဥ္ဖို႕လိုပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ေနတဲ႔သူေတြနားမွာ မေနျဖစ္ေအာင္လည္းသတိထားဖို႕လိုပါလိမ္႔မယ္။

၇။ကဖိန္းဓာတ္ကိုေလ်ာ႔ခ်ပါ။

ကဖိန္းဟာ ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္ အျငင္းပြားဖြယ္အေနအထားမွာပဲရိွေနပါေသးတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေကာ္ဖီေသာက္လို႕ ကဖိန္းဓာတ္ျမင္႔လာတဲ႔အခါ ေသြးတိုးေပမယ္႔ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ႔ ပံုမွန္ပါပဲ ။ ဒါေၾကာင္႔ ေကာ္ဖီကို အလြန္အကြ်ံမေသာက္ဖို႕နဲ႔ သိပ္ျပင္းတဲ႔ေကာ္ဖီေတြကို ေရွာင္ဖို႕ပဲတို္က္တြန္းပါတယ္။ ေကာ္ဖီအမႈန္႔ေတြဟာ ျပဳျပင္ထားတဲ႔ေကာ္ဖီေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ အရသာလည္းပိုေကာင္းသလို က်န္းမာေရးနဲ႔လည္းပိုညီညြတ္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေ၀ဒနာရွင္ေတြ ေကာ္ဖီေသာက္တဲ႔အခါ ကဖိန္းဓာတ္ ၂၀၀ မီလီဂရမ္(ေကာ္ဖီႏွစ္ခြက္စာ) ထက္မပိုဖို႕ဂရုစိုက္ပါ။

၈။ စိတ္ဖိစီးမႈကိုေလ်ာ႔ခ်ပါ။

ကဖိန္းဓာတ္လိုပဲ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ ေသြးတိုးရဲ႕ဆက္ႏြယ္မႈဟာ အတိအက် အေထာက္အထားမျပႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ စိုးရိမ္ေသာကဟာ ေသြးဖိအားကိုခဏေတာ႔ ျမင္႔ေစတတ္ပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမႈကို မေလ်ာ႔ခ်ခင္ ဘယ္လိုေနရာမွာ ကုိယ္စိတ္ဖိစီးတတ္သလဲဆိုတာကို အတိအက်ေလ႔လာဖို႕လိုပါလိမ္႔မယ္။ အလုပ္မွာ စိတ္ဖိစီးတယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုအခ်ိန္မွာသိသာသလဲဆိုတာကိုေသခ်ာကိုမွတ္သားထားရပါမယ္။ စိတ္ကိုသက္သက္သာသာ အျမဲထားတတ္ေအာင္ ၾကိဳးစားရပါမယ္။ စိတ္ကို ျဖတ္လတ္ေစတဲ႔ အျပဳအမူမ်ိဳးနဲ႔ ေလ႔က်င္႔ခန္းတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး(သို႕) အားကစားတမ်ိဳးမ်ိဳးကို ပံုမွန္လုပ္သင္႔ပါတယ္။ တရားနာျခင္း၊ တရားရႈမွတ္ျခင္း၊ ေယာဂက်င္႔စဥ္၊ ထိုက္ခ်ိ ၊ သီခ်င္းနားေထာင္ျခင္း ၊ ေရကူးျခင္း၊ စက္ဘီးစီးျခင္း အစရိွတာေတြဟာလည္း စိတ္ဖိစီးမႈအတြက္ အေထာက္အကူေကာင္းေတြပါပဲ။
စိတ္ေအးခ်မ္းေအာင္ေနျပီး ေသာကျဖစ္တဲ႔အခါ အၾကံဉာဏ္ေပးတတ္တဲ႔ နားလည္စာနာတဲ႔ မိတ္ေဆြမ်ိဳးေတြနဲ႔ တိုင္ပင္သင္႔ပါတယ္။ တစ္ေယာက္တည္းမေနဘဲ စိတ္တူကိုယ္တူ သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေတြရိွမယ္ဆိုရင္ စိတ္ဖိစီးမႈဟာ သက္သာဖို႕ပိုမိုလြယ္ကူပါတယ္။

၉။က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မႈကို ပံုမွန္လုပ္ပါ။

ေသြးတိုးေရာဂါရိွသူေတြဟာ မၾကာမၾကာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေပးဖို႕လိုပါမယ္။ လစဥ္ ဆရာ၀န္နဲ႔ေဆြးေႏြးသင္႔ပါတယ္။ ကိုယ္႔ဘာသာကိုယ္လည္း ကိုယ္ခႏၶာကို သတိထားျပီး အေျပာင္းအလဲေတြဘာေတြျဖစ္လဲဆိုတာကို သိေအာင္ၾကိဳးစားရပါမယ္။ ဆရာ၀န္နဲ႔ တုိင္ပင္ျပီး ေသြးတိုးေရာဂါကုသမႈကို ဂရုတစိုက္ေဆာင္ရြက္သင္႔ပါတယ္။ ေပါ႔ဆလို႕မရပါဘူး။ ေဆးကိုလည္းညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္းပံုမွန္ ေသာက္သင္႔ပါတယ္။
၁၀။ ေဖးမကူညီမႈစနစ္တစ္ခုတည္ေထာင္ထားပါ။
မိသားစု၀င္ေတြနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြဟာ က်န္းမာေရးတိုးတက္လာရာမွာ အေထာက္အကူေကာင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ သင္႔ကို အားေပးႏိုင္တယ္။ ဆရာ၀န္ဆီပို႕ေပးႏိုင္တယ္။ ေလ႔က်င္႔ခန္းအတူလိုက္လုပ္ေပးႏိုင္တယ္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ဖို႕အတြက္ တတ္ႏိုင္တဲ႔နည္းေတြနဲ႔ ၀ိုင္း၀န္းကူညီႏိုင္တယ္။
မိသားစု၀င္ေတြနဲ႔ အခ်ိန္ေပးျပီးစကားေျပာပါ။ ေသြးတိုးေရာဂါအေၾကာင္းကိုလည္း လက္ဆင္႔ကမ္းျပီးေျပာျပပါ။ သူတို႕ေတြလည္းနားလည္တဲ႔အခါ သူတို႕အတြက္လည္းအက်ိဳးရိွေစသလို ကိုယ္႔အတြက္လည္း အေထာက္အကူျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါကုိ တြန္းလွန္ဖို႕လိုအပ္တဲ႔ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို အတူတကြေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ႔ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကိုလည္း အတူတကြ တြန္းလွန္ႏိုင္ပါတယ္။


လူအမ်ားစု ဟာ ေသြးတိုးေရာဂါကာကြယ္ေရးအတြက္ လုပ္သင္႔လုပ္ထုိက္တဲ႔ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို မလုပ္ျဖစ္ၾကပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင္႔ပဲ ေသြးတိုးေရာဂါဆုိတဲ႔ အသံတိတ္လူသတ္သမားဟာ ၂၁ ရာစုရဲ႕ ေရာဂါေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဆက္စပ္ပါ၀င္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ႔ က်န္းမာေရးတဲ႔ညီညြတ္တဲ႔ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံေလး ၁၀ ခုေလာက္ကို ဂရုတစိုက္လိုက္နာသြားရံုနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါကို ေအာင္ျမင္စြာခုခံတြန္းလွန္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။